Điều gì cho phép Anthony Tan - CEO của Grab lại có tầm ảnh hưởng lớn đến như vậy?

Grab có trụ sở tại Singapore là một trong những công ty lớn nhất trong khu vực. Nó cung cấp các dịch vụ dựa trên ứng dụng từ gọi xe đến giao hàng cho đến tài chính. Kế hoạch niêm yết tại Nasdaq (sàn giao dịch điện tử lớn thứ hai tại Hoa Kỳ hiện nay) của Grab hiện đã bị đẩy lùi vào cuối năm nay - sẽ thông qua việc sáp nhập với một công ty mua lại có mục đích đặc biệt, hay còn gọi là SPAC, thuộc Altimeter Capital có trụ sở tại Thung lũng Silicon, giúp các nhà đầu tư Hoa Kỳ tiếp xúc với Đông Nam Á vốn là thị trường đang phát triển nhanh chóng. .

Việc hoãn niêm yết đã được thông báo vào ngày 9 tháng 6 vừa rồi được cho là bởi SPAC, còn được gọi là các công ty "kiểm tra séc trắng", đang bị giám sát chặt chẽ. Việc hoãn lại diễn ra trong bối cảnh môi trường kinh doanh của Đông Nam Á cũng đang thay đổi, với việc đối thủ truyền kiếp đến từ Indonesia là Gojek tiến tới việc sáp nhập có khả năng sẽ khiến Grab phải cạnh tranh gay gắt hơn.

Thị trường định giá công ty như thế nào vẫn là phỏng đoán của mọi người, nhưng có một điều chắc chắn: tương lai của Grab phụ thuộc rất nhiều vào CEO 39 tuổi, người sẽ giành được 60,4% quyền biểu quyết mặc dù chỉ có 2,2% cổ phần sở hữu sau thương vụ sáp nhập với SPAC.

Số lượng quyền kiểm soát không cân xứng, mà Tan sẽ không thể có được nếu công ty thực hiện theo con đường IPO theo phương thức truyền thống chứ không thông qua việc sáp nhập với SPAC, đặt ra câu hỏi: Điều gì cho phép một nhà lãnh đạo chỉ huy nhiều ảnh hưởng như vậy? Liệu anh ta có thể tạo niềm tin cho các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán, những người có thể hình thành những lo ngại về quản trị?

Cách đây 9 năm, Tan thành lập MyTeksi, một công ty khởi nghiệp đặt xe taxi, ở quê nhà Malaysia cùng với người bạn cùng lớp Tan Hooi Ling tại Trường Kinh doanh Harvard. Anh ất vốn là một người am hiểu với ngành giao thông vận tải bởi gia đình anh điều hành Tan Chong Motor, một nhà phân phối ô tô lớn ở Malaysia.

Tham vọng của Tan là tạo ra một hệ thống giao thông an toàn và minh bạch hơn ở Đông Nam Á, nơi taxi thường bị coi là nguy hiểm, đặc biệt là đối với phụ nữ, cùng với đó giá cước mỗi chuyến taxi cũng thường đắt đỏ .

Chua Kee Lock, Giám đốc điều hành của quỹ đầu tư mạo hiểm Vertex Holdings có trụ sở tại Singapore nói với Nikkei Asia: “Anh ấy biết rõ ràng những gì anh ấy muốn làm. Anh ấy muốn thành lập một ứng dụng thống trị trong khu vực, một ứng dụng để hệ thống hóa dịch vụ gọi xe".

Theo Chua, Vertex vào năm 2013 đã trở thành nhà đầu tư tổ chức đầu tiên của Grab. Với tư duy "rất tập trung", Tan đã thu hút thành công nhiều nhà đầu tư hơn khi công ty ngày càng phát triển bao gồm SoftBank Group, Didi Chuxing, Toyota Motor, Microsoft.

Jixun Foo của GGV Capital, một nhà đầu tư ban đầu khác vào Grab, cho biết: “Anh ấy rất khiêm tốn, có khả năng lắng nghe và học hỏi, và điều đó đã giúp anh ấy xây dựng niềm tin mạnh mẽ với đội ngũ và các nhà đầu tư của mình trong suốt thời gian qua”. những người đồng sáng lập luôn đưa ra quyết định với sự tham khảo ý kiến ​​của nhau và hội đồng quản trị.

Các khoản tiền mà Tan giành được từ các tập đoàn uy tin dùng để đưa ra các ưu đãi dành cho tài xế và chiết khấu cho người dùng, những đặc quyền cần thiết khi Grab muốn xây dựng thành một thương hiệu phổ biến tại Đông Nam Á. 

Grab đã chiến đấu với đối thủ Uber Technologies trong khoảng 5 năm, cho đến năm 2018, khi họ công bố mua lại toàn bộ hoạt động của Uberrong khu vực. Việc Grab đẩy Uber ra khỏi Đông Nam Á là một bước ngoặt khi hãng này theo đuổi tham vọng về vị thế thống trị kỹ thuật số trong khu vực. Ngay sau thương vụ Uber, Grab đã tăng tốc chiến lược "siêu ứng dụng", mở rộng các mũi nhọn sang lĩnh vực giao hàng, tài chính và các lĩnh vực kinh doanh khác.

Một trong những thế mạnh khác của Tan là khả năng thúc đẩy nhân viên của mình, từ các giám đốc điều hành khác đến tài xế. Pratyush Rastogi, hiện đang điều hành công việc kinh doanh của riêng mình, nói với Nikkei Asia rằng Tan trong các cuộc họp nội bộ đều "rất giỏi trong việc đưa ra tinh thần lạc quan và thuyết phục mọi người biến điều không thể thành có thể." Giám đốc điều hành đôi khi cũng tham gia vào việc giao các bữa ăn, điều này cho phép anh ta hiểu được nhu cầu của người lái xe và người tiêu dùng. Grab hiện có khoảng 5 triệu "đối tác tài xế", những tài sản quan trọng đã cho phép công ty phát triển nhiều lĩnh vực kinh doanh.

Sức hút của Grab thể hiện ở khả năng gây quỹ, thực hiện chiến lược và xây dựng mối quan hệ với các chính phủ của Tan - một kỹ năng quan trọng khi điều hành một doanh nghiệp vận tải.

Theo Howard Yu, một giáo sư tại Trường Kinh doanh IMD của Thụy Sĩ cho biết, chính nhờ khả năng lãnh đạo tốt đế giúp Tan đảm bảo được 60,4% quyền biểu quyết. Hiện nay thị trường toàn cầu đang ngập tràn thanh khoản, các nhà đầu tư Mỹ đang tìm cách đa dạng hóa danh mục đầu tư của họ khỏi Mỹ, và các thị trường ở Trung Quốc và Đông Nam Á đang vẫy gọi họ. "Có lẽ hầu hết các nhà đầu tư đều đã tiếp cận với 2 gã khổng lồ Alibaba và Tencent. Vì vậy, họ đã bắt đầu chú ý hơn đến Đông Nam Á. Tuy đây là khu vực không hẳn có nhiều ứng viên tiềm năng, nhưng sự thật là Grab là một ứng viên sáng giá". 

Những người sáng lập thường hy vọng sẽ giữ được một lượng quyền kiểm soát nhất định sau khi công khai. Một người sáng lập mạnh mẽ với quyền kiểm soát đa số có thể đưa ra quyết định nhanh chóng và tập trung vào chiến lược dài hạn mà không bị ám ảnh bởi những biến động thị trường chứng khoán ngắn hạn.

Đối với Tan, việc nắm trong tay phần lớn quyền biểu quyết sẽ cho phép anh ấy tiếp tục điều hành công việc kinh doanh theo cách tác động mạnh mẽ đến thị trường Đông Nam Á, như cách anh ấy đã làm kể từ khi thành lập MyTeksi.

Mong muốn kiểm soát mạnh mẽ của Tan nổi lên khi các cuộc đàm phán sáp nhập với Gojek đã sụp đổ. Trang tin Nikkei Asia cho rằng, Grab đang tìm cách đưa Tan trở thành "CEO trọn đời". Các yêu cầu khác bao gồm trao cho Tan quyền biểu quyết khá lớn và quyền phủ quyết đối với các quyết định của hội đồng quản trị. Những đòi hỏi này có thể là lý do tại sao các cuộc đàm phán với Gojek trước đây không đi đến đâu mặc dù sự kết hợp của hai đối thủ là rất hợp lý để theo đuổi lợi nhuận một cách hiệu quả hơn.

Gojek hiện đã công bố kế hoạch hợp nhất với gã khổng lồ thương mại điện tử Tokopedia tại địa phương. Thực thể kết hợp, GoTo, cũng có kế hoạch ra mắt công chúng trong năm nay.

Thị trường sẽ theo dõi chặt chẽ Grab khi hãng này tiến tới việc kết thúc thương vụ sáp nhập SPAC vào cuối năm 2021.

Lawrence Loh, phó giáo sư tại Trường Kinh doanh Đại học Quốc gia Singapore và là chuyên gia quản trị doanh nghiệp, cho biết: “Việc có tỷ lệ sở hữu và quyền biểu quyết không tương xứng theo cơ cấu cổ phần kép không phải là điều bất thường, đặc biệt là đối với các công ty khởi nghiệp hoặc doanh nghiệp gia đình. Nhưng tỷ lệ quyền biểu quyết trên tỷ lệ sở hữu của Tan là rất cao".

Tại Tập đoàn Sea - tập đoàn thương mại điện tử và trò chơi trực tuyến đứng sau ứng dụng mua sắm Shopee cũng như là đối thủ công nghệ trong khu vực của Grab - người sáng lập kiêm CEO Forrest Li kiểm soát 37,7% quyền biểu quyết và sở hữu 25,1% cổ phần tính đến tháng Ba, theo báo cáo thường niên mới nhất được công bố vào tháng Tư. Bom Suk Kim, người sáng lập và CEO của Coupang sở hữu 76,7% quyền biểu quyết và 10,2% cổ phần sở hữu khi công ty thương mại điện tử Hàn Quốc IPO vào năm nay.

Khi công ty được niêm yết cổ phiếu, "thách thức quan trọng hơn đối với Tan là tạo dựng niềm tin với các nhà đầu tư đại chúng" bằng quản trị tốt và tính minh bạch tốt, Loh nói. "Trong khi Tan đã làm rất tốt vai trò là một nhà lãnh đạo, tuy nhiên nếu sau khi IPO, Tan sẽ phải làm điều đó hoàn toàn khác vì bạn có các nhà đầu tư đại chúng tham gia và tuân theo các quy tắc niêm yết", Loh nhận định. 

Theo tài liệu IPO của công ty, khi công khai, Grab sẽ có 7 giám đốc, bao gồm đồng sáng lập và CEO Uber, Dara Khosrowshahi. Tan nói với Nikkei Asia vào tháng 4 rằng công ty của ông "sẽ tiếp tục phát triển quản trị công ty cho phù hợp để đảm bảo rằng chúng tôi có một hội đồng quản trị đa dạng."

Tan cũng sẽ phải thuyết phục các nhà đầu tư rằng Grab có một con đường dẫn đến lợi nhuận. Công ty kỳ lân này đã lỗ ròng 2,7 tỷ USD vào năm ngoái và lỗ lũy kế lên tới 10 tỷ USD. Việc khi nào nó có thể có lãi vẫn là một câu hỏi lớn. Grab phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ như GoTo và Sea của Singapore, công ty niêm yết giá trị nhất Đông Nam Á.

Việc sáp nhập giữa Grab và đối tác SPAC được cho là sẽ diễn ra vào tháng 7 nhưng hiện đã được ấn định hoàn thành vào quý 4 năm nay khi các kiểm toán viên xem xét tình hình tài chính của Grab trong ba năm qua.