Nội dung trên được Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu tại cuộc họp về cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) chiều 7/6. Đây là lần thứ 2 trong vòng 1 tháng qua, Chính phủ và các bộ ngành, cơ quan họp về cơ chế này.
Tại dự thảo Nghị định, Bộ Công Thương xây dựng mô hình DPPA theo hai phương án, gồm qua đường dây riêng và lưới quốc gia (tức qua EVN). Nguồn cung ứng là các nhà máy năng lượng tái tạo (gió, mặt trời) công suất trên 10 MW nếu nối lưới hoặc không giới hạn công suất nếu qua đường dây riêng.
Với trường hợp nối lưới, Thứ trưởng Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, theo mô hình DPPA, đơn vị phát năng lượng tái tạo sẽ tham gia thị trường bán buôn điện cạnh tranh. Do đó, giới hạn 10 MW là điều kiện thuận lợi để họ tham gia vào thị trường.
"Thời gian tới, khi vận hành trơn tru, có thể tiếp tục xem xét, bỏ giới hạn hoặc giới hạn công suất thấp hơn", ông Tân nói.
Dự thảo Nghị định cũng đưa ra quy định khách hàng sử dụng điện lớn là khách hàng sử dụng 500.000 kWh/tháng trở lên.
Về quy định này, Phó Thủ tướng đặt vấn đề, tại sao lại đưa ra con số 500.000 kWh một tháng trở lên và yêu cầu dự thảo phải quy định rõ những chủ thể khách hàng lớn; làm rõ chủ thể "khu công nghiệp" nếu đại diện cho các khách hàng trong khu mua điện.
Phản hồi về vấn đề này, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, việc lựa chọn ngưỡng sử dụng điện của khách hàng lớn nhằm hài hòa mục tiêu các bên. Theo khảo sát từ các tổng công ty điện lực, khách hàng lớn sử dụng từ 1 triệu kWh một tháng trở lên có gần 1.500 đơn vị, chiếm 26% tổng điện tiêu thụ. Còn khách hàng sử dụng từ 500.000 kWh trở lên vào khoảng 3.000 đơn vị, chiếm 30%.
"Cân đối nhu cầu của khách hàng sử dụng điện sạch, tác động tài chính với EVN và các công ty điện lực, Bộ Công Thương đề xuất con số từ 500.000 kWh một tháng trở lên," Thứ trưởng nói.
Theo ông Trần Việt Hòa, Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực, Bộ Công Thương, điểm đột phá của cơ chế DPPA là hiện nay, các khách hàng chỉ mua điện được qua các PCs với giá bán lẻ điện bình quân. Khi áp dụng cơ chế này, đơn vị phát điện từ năng lượng tái tạo sẽ bán vào thị trường điện và khách hàng sử dụng điện lớn được mua trực tiếp từ thị trường điện với giá thị trường. Giữa khách hàng và đơn vị phát điện sẽ ký hợp đồng để đảm bảo tránh rủi ro, căn cứ tham khảo giá thị trường điện và thỏa thuận 2 bên.
Tại cuộc họp, các ý kiến đã phát biểu, góp ý về các hình thức mua bán điện, nhất là việc mua bán qua lưới điện quốc gia, việc bảo đảm công bằng giữa các bên liên quan, giữa người bán, người mua và Nhà nước; về chi phí khi sử dụng dịch vụ hệ thống truyền tải của EVN (hoặc bên thứ 3), mức phí ngoài lưới (wheeling fee)...
Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cho hay, Luật Điện lực cũng như Nghị quyết số 55 của Bộ Chính trị nêu rõ việc phát triển thị trường điện cạnh tranh với các nguồn điện khác nhau.
Do đó, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Công Thương nghiên cứu kỹ hơn việc mở rộng phạm vi của dự thảo Nghị định đối với các nguồn điện sinh khối, nguồn điện từ rác với tinh thần khuyến khích các loại hình năng lượng tái tạo, chứ không chỉ điện gió và điện mặt trời.
Cơ chế DPPA từng nhiều lần được các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đề nghị Việt Nam sớm thí điểm, bởi họ cho rằng chính sách này sẽ tác động tích cực vào cạnh tranh ngành năng lượng. Một số tập đoàn lớn như Samsung, Heineken, Nike có nhu cầu tham gia có tổng sản lượng tiêu thụ bình quân tháng đều lớn hơn 1.000.000 kWh mỗi tháng.
Khảo sát cuối năm ngoái của Bộ Công Thương cho thấy, khoảng 20 doanh nghiệp lớn muốn mua điện trực tiếp, tổng nhu cầu gần 1.000 MW. Cùng đó, có 24 dự án năng lượng tái tạo với công suất 1.773 MW muốn bán điện qua cơ chế DPPA, 17 dự án có công suất 2.836 MW cân nhắc tham gia.
Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh, chính sách đưa ra cần khuyến khích, quản lý mua bán điện trực tiếp qua đường dây riêng để bảo đảm hiệu quả, tránh các hệ lụy như cháy nổ, ảnh hưởng cảnh quan.
Bộ Công Thương cần xây dựng, công khai các chi phí khi sử dụng dịch vụ hệ thống truyền tải của EVN (hoặc bên thứ 3), sử dụng hạ tầng, phí tổn thất để người mua, người bán cân nhắc.
"Nếu người bán ở miền Nam còn người mua ở miền Bắc, mức phí phải khác so với trường hợp người mua, người bán đều ở miền Bắc", Phó Thủ tướng lưu ý.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, phải có giải pháp để đảm bảo sự công bằng giữa các khách hàng, như tính toán giá điện 2 thành phần, ví dụ, giá điện khi không có mặt trời, lại vào giờ cao điểm thì phải khác giá điện vào thời điểm có nắng to, hay mức giá đối với đơn vị sản xuất năng lượng tái tạo có thiết bị, pin lưu trữ điện khác với đơn vị không có tích trữ điện năng.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng, phải tính đến vấn đề đó để bảo đảm công bằng cũng như khuyến khích đầu tư năng lượng tái tạo, hệ thống pin tích trữ, hệ thống điện thông minh.
Phải xác định rõ trách nhiệm của các bên, "trách nhiệm của các bên phải rõ ràng, không ghi chung chung, trách nhiệm của anh mua, của anh bán, của bên cung cấp dịch vụ hạ tầng, EVN, của cơ quan nhà nước", Phó Thủ tướng nói.
Phó Thủ tướng lưu ý, EVN phải có trách nhiệm trong việc bảo đảm việc truyền tải lên hệ thống điện được an toàn và không ảnh hưởng đến tình hình an ninh cung ứng điện, bảo đảo cân đối giữa các nguồn điện (giữa điện tái tạo và các nguồn điện khác). Đây là bài toán khó trong điều độ điện, phải thực hiện hết sức khoa học, trách nhiệm rõ ràng.
Phải tính toán kỹ việc tỉ lệ năng lượng tái tạo trong tổng công suất các nguồn điện sẽ gia tăng để điều chỉnh, cập nhật kịp thời quy hoạch điện; tránh tình trạng cung-cầu lệch nhau, như cung nhiều quá mà cầu ít quá, dẫn tới thiệt hại cho Nhà nước, nhà đầu tư. Quy hoạch phải đi trước một bước, không để ảnh hưởng đến sự phát triển năng lượng tái tạo khi bị bó buộc trong "tấm áo chật", trong xu hướng chuyển dịch từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo.
Phó Thủ tướng cũng cho rằng, cần có chính sách khuyến khích việc đầu tư vào khâu tích điện trong phát triển năng lượng tái tạo.
Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Công Thương tiếp thu các ý kiến, tập trung cao độ để hoàn thiện dự thảo Nghị định và trình Phó Thủ tướng vào tuần sau.
Minh Phương (t/h)
Trở lại
Kinh tế vĩ mô
