Lãi suất ngân hàng: Nhân tố ảnh hưởng đến cung và cầu trong nền kinh tế

Mức lãi suất này có ảnh hưởng đến lãi suất gửi tiết kiệm và lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại, cũng như đến hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng của nền kinh tế.

Theo bảng tổng hợp lãi suất ngân hàng tháng 02/2024, lãi suất tiền gửi dao động từ 4-5.4% tùy theo kỳ hạn và ngân hàng. Lãi suất cao nhất áp dụng cho các kỳ hạn từ 12 tháng trở lên, đạt mức 10% tại PVcomBank và 8.1% tại HDBank. Lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND đối với 05 lĩnh vực ưu tiên (nông nghiệp, xuất khẩu, công nghệ cao, doanh nghiệp nhỏ và vừa, hỗ trợ nhà ở) được điều chỉnh giảm từ 0.5-1% điểm phần trăm, dao động từ 4-6%.

Lãi suất ngân hàng có tác động đến nền kinh tế trong nước theo hai chiều: cung và cầu. Nếu lãi suất tăng thì khả năng vay nợ xuống thấp đồng thời gia tăng nhu cầu gửi tiết kiệm, giảm tiêu dùng, ảnh hưởng đến bên “cầu” trong dòng chảy lưu thông tiền tệ. Còn lãi suất giảm, nhu cầu vay tăng cao, hạn chế gửi tiết kiệm, “cung” gia tăng có thể gây nên lạm phát.

Bên cầu, lãi suất ngân hàng ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu dùng và đầu tư của các cá nhân và doanh nghiệp. Khi lãi suất ngân hàng cao, chi phí vay vốn tăng lên, làm giảm khả năng và sự hấp dẫn của việc vay tiền để mua sắm hoặc đầu tư. Người tiêu dùng sẽ có xu hướng tiết kiệm hơn, giảm chi tiêu cho các mặt hàng không thiết yếu. Doanh nghiệp cũng sẽ giảm đầu tư vào các dự án có hiệu quả thấp hoặc có rủi ro cao. Điều này sẽ làm giảm tổng cầu trong nền kinh tế, ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế và việc làm.

Ngược lại, khi lãi suất ngân hàng thấp, chi phí vay vốn giảm đi, làm tăng khả năng và sự hấp dẫn của việc vay tiền để mua sắm hoặc đầu tư. Người tiêu dùng sẽ có xu hướng tiêu dùng hơn, tăng chi tiêu cho các mặt hàng không thiết yếu. Doanh nghiệp cũng sẽ tăng đầu tư vào các dự án có hiệu quả cao hoặc có rủi ro thấp. Điều này sẽ làm tăng tổng cầu trong nền kinh tế, ảnh hưởng tích cực đến tăng trưởng kinh tế và việc làm.

Bên cung, lãi suất ngân hàng ảnh hưởng đến nguồn cung tiền tệ và lạm phát. Khi lãi suất ngân hàng cao, nguồn cung tiền tệ trong nền kinh tế sẽ giảm do người dân và doanh nghiệp gửi tiết kiệm nhiều hơn và vay nợ ít hơn. Điều này sẽ làm giảm áp lực lạm phát, giữ ổn định giá cả và mua sắm của đồng tiền.

Khi lãi suất ngân hàng thấp, nguồn cung tiền tệ trong nền kinh tế sẽ tăng do người dân và doanh nghiệp gửi tiết kiệm ít hơn và vay nợ nhiều hơn. Điều này sẽ làm tăng áp lực lạm phát, làm mất ổn định giá cả và mua sắm của đồng tiền.

Như vậy, lãi suất ngân hàng là một công cụ quan trọng của chính sách tiền tệ, có tác động đến nền kinh tế trong nước theo hai chiều: cung và cầu. Việc điều chỉnh lãi suất ngân hàng phải dựa trên các chỉ tiêu kinh tế mục tiêu như tăng trưởng, lạm phát, thâm hụt ngân sách, cán cân thanh toán, tỷ giá hối đoái, v.v. để đạt được sự cân bằng và bền vững cho nền kinh tế.

Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNVNV), lãi suất ngân hàng có ảnh hưởng đến chi phí vốn, lợi nhuận, khả năng thanh toán và đầu tư mở rộng. Nếu lãi suất ngân hàng cao, DNVNV sẽ phải trả nhiều tiền lãi hơn cho ngân hàng, làm giảm lợi nhuận và khả năng trả nợ. Ngoài ra, DNVNV cũng sẽ khó khăn hơn trong việc vay vốn để đầu tư mở rộng hoặc nâng cao năng lực cạnh tranh. Ngược lại, nếu lãi suất ngân hàng thấp, DNVNV sẽ có nhiều cơ hội để tiếp cận nguồn vốn rẻ, tăng hiệu quả hoạt động và mở rộng thị trường.

Tuy nhiên, mức độ tác động của lãi suất ngân hàng đến DNVNV còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác, như chính sách ngân hàng, đặc thù ngành nghề, chính sách nhà nước, và nhu cầu vay vốn của DNVNV. Một số ngành nghề sẽ có lãi suất cao hơn do có rủi ro lớn hoặc gây độc hại, ô nhiễm môi trường. Ngược lại, một số ngành nghề lại được áp dụng mức lãi suất thấp hơn do có tiềm năng phát triển hoặc có chứng chỉ cam kết bảo vệ môi trường. Ví dụ, ngân hàng sẽ ưu tiên cho vay với lãi suất thấp cho các DNVNV hoạt động trong lĩnh vực như Dược, Điện, Dệt may, Nông nghiệp, Du lịch, Giáo dục, Y tế,…. Nhà nước cũng có thể hỗ trợ các ngân hàng bằng cách cấp vốn ưu đãi, bảo lãnh, hoặc miễn giảm thuế, phí,… cho các DNVNV.

Nhu cầu vay vốn của DNVNV cũng là yếu tố quyết định đến lãi suất vay. Sự chênh lệch về cung - cầu trong việc vay vốn của DNVNV sẽ tác động đến chính sách lãi suất của ngân hàng. Lãi suất cho vay DNVNV phụ thuộc vào chính sách ngân hàng, đặc thù ngành nghề, chính sách nhà nước, và nhu cầu vay của DNVNV.

Hoàng Gia